In een terugblik op de nominaties voor de categorie Habitat van de Dutch Design Awards van de afgelopen jaren vallen vooral een aantal opvallende bruggen op: de Vlotwateringbrug (2016), de Zaligeburg (2018) en het technologische en fotogenieke hoogstandje, de MX3D-brug van Joris Laarman Lab (2018). Rekken we de definiëring van het begrip brug nog wat op dan passen in dit rijtje ook nog de nominaties van De Trap van MVRDV (2017) en de Luchtsingel van ZUS (2016). Is dit toeval of hebben deze ontwerpen een bepaalde signaalfunctie?

De Zaligebrug (2018) van NEXT Architects, die het tot winnaar schopte, is een in meerdere opzichten fascinerend project dat onverminderd bijdraagt aan de discussie over de omgang van ons land (en daarbuiten) met de dramatische gevolgen van klimaatverandering in ons landschap. Hoe richten we ons land op zodanige wijze in dat het hier leefbaar blijft en anticiperen we tegelijkertijd op de effecten van wateroverlast én droogte. Het ontwerp van NEXT laat op een prikkelende en tevens conceptueel overtuigende wijze zien hoe ontwerp zowel functioneel kan zijn, alsook nieuwe perspectieven voor een andere omgang met deze opgaven kan aandragen.

Van hetzelfde bureau is ook de Vlotwateringbrug (genomineerd in 2016) die eveneens een actuele opgave voor een groene, recreatieve verbinding met natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen prachtig weet vorm te geven. Het is een succesvol voorbeeld van een gecombineerde functionaliteit (hier: infrastructuur, mobiliteit en natuurinclusiviteit) die ook bij veel andere ontwerpen op het gebied van de categorie Habitat in toenemende mate waarneembaar is. Ontwerpers én opdrachtgevers zien steeds vaker in dat het innovatief combineren van opgaven, functionaliteiten en materialen vaak tot veel meer duurzame, materiaal besparende en intrinsiek rijkere ontwerpen leidt. Dat is tegen de achtergrond van de soms complexe opgaven, maar ook de vaak beperkte ruimte in ons dicht geplande land én de noodzaak tot circulariteit te en het terugdringen van de toepassing van primaire grondstoffen een belangrijke essentie. Deze tendens, waarneembaar bij de inzendingen en nominaties bij DDA, maar natuurlijk ook ver daarbuiten, laat zien dat het ontwerp en het ontwerpen zich daadwerkelijk in een transitiefase bevindt. Ontwerpen is anno nu in heel veel opzichten een kwestie van en een wens tot overbruggen.

Zo bezien horen ook andere, recente nominaties van DDA nadrukkelijk tot deze tendens. Denk bijvoorbeeld aan het People’s Pavilion van Overtreders W en bureau SLA (2018), de Marker Wadden van, onder andere, Ziegler Branderhorst, Vista en Palmbout (2021), de transformatie van de Kleiburg flat door NL Architects en de LocHal van Civic architects (2019).

Deze en veel andere projecten, ook in andere categorieën van DDA, hebben een zeer belangrijke brugfunctie naar een nieuwe realiteit. Een waar ontwerp ver voorbij het inlossen van uitsluitend esthetische behoeften of ingenieuze verfraaiing gaat. Maar waar door ontwerpers (samen met opdrachtgevers) actief en intensief gezocht wordt naar noodzakelijke, urgente, maar daarom niet minder prikkelende, ontwerpen die duurzaam, gelaagd en meervoudig functioneel zijn. Ontwerpen en ontwerpers die nieuwe standaarden zoeken voor complexe opgaven en die streven naar en geloven in een blijvende en zinvolle rol en betekenis van het ruimtelijk ontwerp in het algemeen.