Vakjuryvoorzitter Daniël Sytsma (rechts) met DDA22 projectleider Frederiek Dijkstra (links) en Data & Interaction winnaar Noa Jansma (midden). © about.today

“Dutch Design Awards (DDA) helpt hoopvol stemmende ideeën en perspectieven voor het voetlicht te brengen. Er is veel op te lossen, anno 2023. De uitdagingen van vandaag vragen om ontwerpers die de wereld zien met een combinatie van naïeve verbeelding en pragmatische vastberadenheid. Zij moeten nieuwe verbindingen kunnen leggen tussen de werelden van kunst, wetenschap en bedrijfsleven. Het is ontzettend belangrijk dat nieuwe talenten en stemmen een podium krijgen en geen podium is zo iconisch als DDA.”

“Het past in de tijdgeest dat we ontwerpers grotere systeemvragen stellen. Dat betekent niet dat we de kracht van esthetiek moeten vergeten, of dat de zakelijke impact opeens niet meer belangrijk is. We komen er alleen niet onderuit dat planet en people even zwaar mee wegen in het ontwerpproces.” 

“REX 2.0 van Ineke Hans en Circuform vind ik een mooi voorbeeld van wat een DDA winnaar kan betekenen. Op het oog is het ‘weer een stoel’. Sterker nog, het is een stoel die twaalf jaar geleden al is ontworpen als praktische stoel voor publieke ruimten, denk aan evenementen, bedrijven, overheden, scholen en ziekenhuizen. In die specifieke context worden producten na een tijd vaak massaal afgedankt. Het nieuwe ontwerp was de basis voor de eerste statiegeldstoel: de waarde van de materialen wordt vastgelegd in een 20 euro statiegeld per stoel die teruggegeven wordt wanneer de stoel wordt ingeleverd. Dat lijkt op een eenvoudige innovatie, maar het hele systeem moet herontworpen worden, van de materiaalkeuze tot de boekhouding tot het productieproces waar oude stoelen in worden meegenomen. Zo’n project laat zien dat duurzame innovaties vragen om ontwerpers die kunnen samenwerken.”

“Specifiek in ‘onze’ categorie Data & Interaction hoop ik op mooie, ronde projecten. In de basis belonen we als vakjury in deze categorie ontwerpers die impactvolle systemen ontwerpen met data en technologie. Dat kunnen oplossingen zijn of projecten die de technologie van vandaag bevragen. Het vraagt hoe dan ook om een bredere definitie van wat een ontwerper is.”

“Puur en alleen een ontwerper zijn is niet meer voldoende als je probeert problemen aan te pakken die zo complex en multidimensionaal zijn. We staan voor een van de meest complexe ontwerpuitdagingen waarmee de mensheid ooit is geconfronteerd: een klimaatcrisis die bestaat uit meerdere, onderling verbonden uitdagingen die elk specifieke ontwerp- en technische oplossingen vereisen. We hebben oplossingen nodig voor het plastic in onze oceanen, de smog in onze steden, de fast fashion die zich op onze vuilnisbelten opstapelt en het inefficiënte voedsel op ons bord. Toen ik vorig jaar Dutch Design Week (DDW) bezocht, was het hoopgevend om te zien dat ontwerpers oplossingen aandragen voor elk van deze uitdagingen.”

“Leonardo Da Vinci was ongelooflijk veelzijdig, een echte polymaat. Hij was schilder, beeldhouwer, schrijver, dichter, architect, anatoom, meetkundige, geoloog, natuurkundige en nog veel meer. Hij blonk niet alleen uit in elk van deze disciplines; hij was ook in staat om krachtige verbindingen tussen die werelden te maken. Hoewel Da Vinci vaak wordt genoemd als degene die een werk maakte, leerde hij eigenlijk tijdens zijn leertijd hoe hij in teamverband moest werken in het atelier van Verrochio en sindsdien is hij altijd samen blijven werken.”

“Complexiteit vereist samenwerking. De volgende sterontwerper is niet één persoon, het is een coalitie. Design als smalle discipline is slechts één stukje van de puzzel, we moeten om ons heen kijken en de stukjes samenvoegen met experts uit aangrenzende gebieden. De wereld heeft geen nieuwe stoel nodig, tenzij de problemen rond de materialen en de distributie ervan worden opgelost. Als ontwerpers zich genegen voelen een grotere verantwoordelijkheid op zich te nemen, moeten ze interdisciplinaire coalities vormen en verder gaan dan prikkelende ideeën of prototype. Design is krachtig als het kan worden opgeschaald – van couture tot confectie – iets wat echt heel moeilijk is. We moeten opnieuw nadenken over hoe we opschalen, met winst, mensen én de planeet als uitgangspunten. Veel projecten die vorig jaar op DDW werden gepresenteerd, toonden dat verantwoordelijkheidsgevoel. Maar slechts weinigen toonden het perspectief van echt duurzame schaal.”

“Een project dat ik tegenkwam tijdens DDW was Reverso, een accessoire dat bovenop openbare en semi-openbare voertuigen kan worden geïnstalleerd als luchtfilter. Reverso is ontworpen door Fransisco Lara, een student die de uitdaging aanging om de uitstoot van auto’s te verminderen. Veel mensen weten niet dat elektrische auto’s nog steeds veel schadelijke deeltjes uitstoten. De meeste deeltjes die onze lucht vervuilen zijn afkomstig van wrijving op de banden, het asfalt en de remmen. Het apparaat, dat er een beetje uitziet als een skibox, bestaat uit meerdere filters die die deeltjes kunnen opvangen en uit de lucht halen en heeft geen extra stroom of aansluitingen nodig. Eenvoudig te fabriceren en gemakkelijk te gebruiken. Hoewel Francisco de ontwerper is die met dit idee kwam, was het een samenwerking met deskundigen op het gebied van vloeistofdynamica die hem hielp bij het implementeren van wat het omgekeerde venturi-effect wordt genoemd: ervoor zorgen dat de lucht vertraagt als ze van smalle naar bredere delen gaat, zodat de filters efficiënter werken. En om dit idee te verwezenlijken zal hij heel wat partners nodig hebben, die met hem samenwerken om het op grote schaal te doen werken. Het product moet worden verkocht aan steden en overheden, maar we weten ook dat alles wat afhankelijk is van overheden vaak in een ander tempo verloopt. Toch geloof ik dat een eenvoudig idee als dit een enorme impact kan hebben op onze steden en de lucht die we inademen.”

“Design is niet exclusief voor designscholen. Een bezoek aan Robots That Build aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) laat zien hoe de toekomst van architectuur eruit ziet als we gebruik maken van robots in het bouwproces. Het verkennen van verschillende technieken, van 3D-printen tot het leggen van bakstenen, of constructies met vezels, leiden allemaal tot verschillende soorten vormen, die we ons voorheen niet konden voorstellen. Waarom is dat belangrijk? De gebouwen waarin we leven zouden natuurlijk minder saai kunnen zijn, maar het grotere probleem is dat de gebouwde omgeving bijna de helft van de jaarlijkse wereldwijde CO2-uitstoot veroorzaakt. We moeten dus opnieuw nadenken over hoe we bouwen, en met welke materialen. Bouwen met robots maakt nieuw materiaalgebruik mogelijk. De studenten van de TU/e laten zien dat we nieuwe, fantasierijke structuren kunnen maken van vezels, klei, hout, riet en andere materialen die duurzaam geproduceerd kunnen worden. Nou, als dit is hoe de toekomst eruit ziet, wil ik er wel in wonen.”

“Om onze grootste ontwerpuitdaging ooit op te lossen, hebben we alle hens aan dek nodig. De projecten die ik hier noem laten zien dat we er met alleen een geweldig esthetisch of conceptueel ontwerp niet komen. Het is de combinatie van design, engineering en business die we nodig hebben. Hoe kunnen we dit verder versnellen? Nou, ik denk dat ons onderwijssysteem een goed begin zou zijn. Ontwerpers gaan naar de academie; ingenieurs voegen zich bij hun collega’s op de technische universiteit en onze toekomstige CEO’s schrijven zich in op business schools. Hoe kunnen we die disciplines eerder bij elkaar brengen? Laten we design uit het keurslijf van de traditionele kunstacademies en designscholen halen en ontwerpers de gereedschapskist en het netwerk geven om samen te werken aan radicale innovatieve oplossingen voor de vele vraagstukken waar we vandaag de dag voor staan.”

“In die geest vind ik het ook een geweldige ontwikkeling dat Dutch Design Awards vanaf dit jaar de eis van een diploma heeft losgelaten, ook voor de categorie Young Designer. Talent kent vele vormen en iedereen kan de nieuwe Da Vinci zijn. Kom maar op met die inzendingen.”

Daniël Sytsma (39) is zelfstandig design consultant (voorheen Chief Design Officer bij Dentsu Creative & Isobar) en is sinds 2020 voorzitter van de vakjury Data & Interaction van Dutch Design Awards.