DUO-INTERVIEW: Gabriel Fontana x ST-DUO
— ‘Aannames zijn de grootste valkuilen’
Gabriel Fontana werd in 2023 genomineerd voor de Dutch Design Award als Young Designer. In zijn projecten daagt hij sociale normen uit via sport. Met nieuwe vormen van samenwerking wil hij bijdragen aan een inclusievere samenleving. Dit jaar zet hij in de DDA-expositie ST-DUO (Sophie Balch en Tijn de Kok) in de spotlight. In hun werk brengen ze grafisch ontwerp, co-creatie en campagneontwikkeling samen. Daarbij staat de mens altijd centraal.
Gabriel: “Ik ben heel enthousiast om ST-DUO uit te lichten, want hun project in samenwerking met Misiconi is enorm inspirerend. Ze dagen de norm uit van ontwerpen voor één dominant lichaamstype—vaak wit, cis-man, lichamelijk gezond en bevoorrecht. Al te lang richten ontwerpers zich op deze beperkte standaard, waarbij groepen aan de zijlijn worden genegeerd. Ik geloof dat projecten zoals die van ST-DUO en Misiconi belangrijk zijn om het ontwerpproces opnieuw te bekijken en nieuwe prioriteiten te stellen. Niet alleen ontwerpen vóór, maar ook samen mét deze groepen die vaak over het hoofd werden gezien. Zij moeten centraal staan in het proces.”
Sophie: “Gabriels werk bevindt zich op het snijvlak van waar esthetiek en functionaliteit samenkomen, en dat spreekt ons altijd aan. Zijn projecten zien er heel mooi uit, maar dragen ook een belangrijke boodschap met zich mee. Er zit altijd veel onderzoek achter en ze worden uitgevoerd op een heel hoog niveau.”
Staat van verwarring
Gabriel: “Ik heb het gevoel dat we de sociale wereld vaak te veel vereenvoudigen. Dat zie je terug in hoe we onze omgeving ontwerpen. De maatschappij is georganiseerd in binaire categorieën, zoals man/vrouw, zwart/wit, valide/gehandicapt. Ook sectoren als sport of dans volgen die structuur. Met mijn werk probeer ik juist meer complexiteit terug te brengen door ‘tussengebieden’ te creëren, vol nuances en lagen. Mijn ontwerpstrategie is om ervoor te zorgen dat mensen even gedesoriënteerd zijn. Daardoor gaan ze nadenken over de ruimte waarin ze zich bevinden, hun relatie tot die ruimte en de andere mensen die er zijn. Ik wil ruimte creëren voor zelfreflectie, voor een nieuwe manier om anderen te begrijpen en verbinding te maken. Onze rol als ontwerpers is niet alleen vragen stellen, maar ook laten zien dat er alternatieven mogelijk zijn.”
Sophie: “Veel van ons werk gaat ook over het aanzetten tot zelfreflectie. In onze samenwerking met dansgezelschap Misiconi werken we met een gemengde groep mensen, zowel met als zonder cognitieve leerproblemen. In ons onderzoek ontdekten we dat ontwerpen voor mensen met leerproblemen er vaak extreem simpel en kinderachtig uitzien. Ons doel was een manier te vinden om het proces te visualiseren en de creativiteit te behouden, zonder te veel te versimpelen.”
“Als je inclusief gaat ontwerpen, loop je het risico om voor een specifieke beperking te ontwerpen, in plaats van te kijken hoe je iedereen in het proces kan betrekken. We ontdekten dat mensen met cognitieve beperkingen in zekere zin vrijer waren in hun leerproces. Ze konden zich goed uitdrukken in abstracte vormen. Zowel de dansers met als zonder beperkingen vonden het fijn om op deze abstracte manier te werken. Ze gaven allemaal aan dat dit hen hielp bij hun zelfreflectie. Het was voor ons een goede les: laten we niet ontwerpen voor onze verschillen, maar voor wat ons samenbrengt.”
Gabriel: “Als ik ontwerp voor verschillende soorten leerlingen, word ik vaak geconfronteerd met mijn eigen aannames. Aan het begin van mijn samenwerking met scholen dacht ik bijvoorbeeld dat bepaalde onderdelen van mijn sessies of spellen te ingewikkeld zouden zijn voor kinderen. Maar uiteindelijk bleek het voor hen makkelijker te zijn dan voor de volwassenen. Dit soort beperkende overtuigingen kunnen soms diep geworteld zijn. We moeten leren daar voorbij te kijken.
Blijdschap
Tijn: “Blijdschap en geluk staan centraal in hoe wij elk project benaderen. Elke reis begint met een vision workshop, waarin we met veel empathie luisteren en de ideeën van de klant verkennen. Samen creëren we een wereld die volledig hun visie weerspiegelt. Pas als zij die wereld helemaal doorvoelen, beginnen we met ontwerpen. Want pas dan hebben we de perfecte basis om een ontwerp te ontwikkelen.”
Evelien Reich was de afgelopen drie jaar voorzitter van de Young Designer jury van Dutch Design Awards. Dit jaar interviewt ze de Young Designers die DDA heeft geselecteerd uit de archieven en de talenten die deze ontwerpers in de spotlight willen zetten. Alle twintig Young Designers uit verleden en heden tonen hun werk in de 2024 DDA tentoonstelling tijdens Dutch Design Week in Eindhoven (19-27 oktober).
Ontdek het werk van Gabriel Fontana en ST-DUO en alle andere Young Designers of the Past & Present in de DDA24 expositie in Microlab Hall op Strijp-S, tijdens Dutch Design Week. Van 19 tot en met 27 oktober 2024 in Eindhoven.