DUO-INTERVIEW: Christien Meindertsma x Yuta Ikeya
— ‘Technologie kan de manier waarop we met andere levende wezens samenleven verrijken’
Christien Meindertsma doet diepgaand onderzoek naar de levensloop van materialen en producten. Ze wil processen die uit het zicht zijn verdwenen weer zichtbaar maken, zodat we opnieuw gaan nadenken over hun waarde. Ze heeft meerdere Dutch Design Awards gewonnen: in 2008 (Young Designer), 2016 (Product + Future Award) en in zekere zin ook in 2023 – haar samenwerking met de Gemeente Rotterdam won de Best Commissioning Award. Christien heeft Yuta Ikeya uitgekozen voor de DDA spotlight. Yuta is een Japanse ontwerper en ingenieur die onderzoekt waarvoor en voor wie technologie wordt ontwikkeld, in relatie tot de natuurlijke wereld.
Poëzie in beweging
Christien: “Ik vind het zo inspirerend dat jouw werk over technologie gaat, maar toch poëtisch is. Het is complex en gevoelig, en je krijgt niet meteen alle lagen mee. Dat vind ik belangrijk, maar niet veel mensen doen dat. Zelf werk ik als ontwerper vooral met materialen, ik heb geen technologisch talent. Maar ik weet bijvoorbeeld wel hoe wol werkt en hoe je dingen met de hand maakt. Wat zou er gebeuren als je vakmanschap benadert met de technologie van nu? Ik denk dat het heel belangrijk is dat ontwerpers begrijpen hoe ze materialen kunnen transformeren, nieuwe machines kunnen bouwen. Onze hele wereld verandert daardoor.”
Yuta: “Ik probeer altijd een technologisch aspect in mijn werk te verwerken vanwege mijn achtergrond als ingenieur. Als we denken aan een onderwerp als duurzaamheid, hebben mensen de neiging om terug te kijken en zich af te keren van technologie. Maar zo werkt mijn brein niet. Ik wil juist dat gebied verkennen waar technologie nog onschuldig is en waar het onze manier van samenleven met andere wezens zou kunnen verrijken.”
Proces
Yuta: “Mijn uitdaging op dit moment is dat het meer artistieke werk dat ik maak in galerieën blijft hangen. Van daaruit is het misschien moeilijk om iemand echt tot nieuwe inzichten te brengen. Ik moet me afvragen of mijn werk voldoende is, vooral met betrekking tot de klimaatcrisis.”
Christien: “De manier waarop je nu je gedachten overbrengt, is waarschijnlijk de meeste vrijheid die je ooit zult ervaren. Want op dit moment hoef je geen concessies te doen. Het hangt er dus vanaf welke volgende stappen je wil nemen met je werk. Ik worstel al twintig jaar met mensen die me een kunstenaar noemen, terwijl ik me een productontwerper voel. Maar ik ben ook gaan inzien dat ik geen ‘normale’ productontwerper ben: ik ben niet geïnteresseerd in het produceren van grote aantallen van een product en voel me veel meer thuis in een museumomgeving.”
Locatie
Yuta: “Jouw projecten zijn locatiegebonden. Als we nadenken over de toekomst van de mensheid, denk ik dat we zo’n locatie-specifieke manier van maken moeten omarmen. Dat staat ver af van denken in termen van productiviteit, efficiëntie of schaal.”
Christien: “Als je op één locatie werkt, moet je het gewoon doen met wat je krijgt. Toen ik begon met mijn wolproject, was het onduidelijk of het ‘afvalwol’ was of niet, maar ik vind dat een geweldig uitgangspunt. Er zit een spanning in, een risico dat het opwindend maakt. Bovendien kun je het proces dat ten grondslag ligt aan je project niet van tevoren bedenken en uitvinden. Het onderzoek zelf is een reis, een avontuur, en dat is wat je zoveel brengt. Het ontwerpproces volgt een rivier waarvan ik weet dat die op een vrij specifieke plek zal eindigen, maar ik zou niet weten hoe ik het kanaal moet graven om er te komen.”
Soul searching
Christien: “De laatste tijd denk ik na over het idee dat materialen een ziel hebben. In de Romeinse tijd werd wol gezien als een materiaal met een ziel, omdat schapen levende dieren zijn. In de westerse wereld hebben we alles om ons heen, inclusief onszelf, gereduceerd tot een financiële waarde. Ik vind dat behoorlijk triest. Mensen vragen me vaak: ‘Wie kan het wat schelen waar de wol vandaan komt als het duurder is?’ Maar voor mij doet dat er heel veel toe. Werken met de kudde in Rotterdam en zien hoe hun omgeving invloed heeft op hun vacht, maakt dat de hele waardebepaling heel natuurlijk aanvoelt.”
Yuta: “In Japan vinden kinderen het geweldig om insecten te verzamelen, het is een onderdeel van de cultuur. Als we ouder worden, verliezen we vaak die fascinatie, maar op de een of andere manier heb ik deze interesse nog steeds. Mijn project ‘Metamorphonic’ gaat over zijderupsen, die in Japan als goddelijke wezens worden beschouwd. Het project probeert licht te werpen op wat mensen uit de relatie met deze insecten kunnen halen, als we ze niet proberen te controleren en hun zijde afnemen. Na jaren van domesticatie is deze soort nu volledig afhankelijk van mensen. Dus wat gebeurt er als we ze gewoon in leven houden en hun levenscyclus laten voltooien? In mijn project geef ik ze een vorm van autonomie via geluid: door hun bewegingen creëren ze muziek. Het bekritiseert de zijdeproductie niet direct. Het stelt simpelweg de vraag: ‘Is dit geen betere relatie?’”
Christien: “Je kunt je ook afvragen of we überhaupt schapen nodig hebben. De oorspronkelijke soort hoefde niet geschoren te worden, maar de dieren van vandaag zijn afhankelijk van ons. Dus hoe kunnen we hun leven aangenaam genoeg maken om wolproducenten te zijn?”
Evelien Reich was de afgelopen drie jaar voorzitter van de Young Designer jury van Dutch Design Awards. Dit jaar interviewt ze de Young Designers die DDA heeft geselecteerd uit de archieven en de talenten die deze ontwerpers in de spotlight willen zetten. Alle twintig Young Designers uit verleden en heden tonen hun werk in de 2024 DDA tentoonstelling tijdens Dutch Design Week in Eindhoven (19-27 oktober).
Ontdek het werk van Christien Meindertsma en Yuta Ikeya en alle andere Young Designers of the Past & Present in de DDA24 expositie in Microlab Hall op Strijp-S, tijdens Dutch Design Week. Van 19 tot en met 27 oktober 2024 in Eindhoven.