Vorig jaar schreef ik in mijn column over de zoektocht naar het ‘nieuwe Bauhaus’ binnen mode: het breken met 19e-eeuwse tradities die decoratief en karikaturaal worden, en gedoodverfd lijken om de geschiedenisboeken in te gaan als voorbeelden van culturele toe-eigening. Iets waar alle grotere modehuizen zich de afgelopen jaren – wellicht onbewust – schuldig aan lijken te hebben gemaakt. En dus op jacht naar functionalisme en het ‘degenderen’ van kleding om een nieuwe tijd aan te geven, gestript van bias-ingekleurde ideeën over schoonheid en ‘wie je bent’. Daarmee werd de afgelopen drie jaar een fundamentele stap gezet in de bevrijding van het juk en tegelijkertijd ook een nieuwe modegolf geboren. Wat de vraag opwerpt: hoeveel verschil is er tussen deze revolutie om het lichaam te bevrijden en die Coco Chanel begin 1900 voerde om uit het korset te komen? Is mode altijd een golfbeweging door de tijd of is er nu echt iets nieuws gaande?

Het twintigjarig jubileum van DDA vormt een mooie aanleiding om eens te kijken naar het archief van genomineerde projecten in de categorie Fashion en hun invloed op de tijd erna. Waar een paar jaar geleden de focus vooral lag op innovatieve projecten binnen mode, waarbij duurzame textielontwikkeling, hergebruik en upcycling met regelmaat de boventoon voerden, zagen we daarnaast een toename van inzendingen die een schurend protest tegen het bestaande modesysteem lieten zien. Die nieuwe presentatievormen zochten, die schopten tegen de heersende catwalk en het daarbij horende ‘elitepubliek’. 

Inmiddels is er een verschuiving ontstaan waarbij duurzaamheid een vanzelfsprekend gegeven is en de inzendingen beslist niet minder activistisch zijn, maar wel met een groeiend optimisme en positieve benadering van mode. Er lijkt een herwaardering van mode als fenomeen te ontstaan, maar ook als onderzoeksdiscipline, over de rol en functie van mode in het kader van identiteit, waarbij digitalisering en tegelijkertijd herwaardering voor het ambacht steeds meer hand in hand gaan in de zoektocht naar een mensgerichte en gendervrije vorm.

Hot topic
Degendering fashion is mede daardoor méér geworden dan een theorie of niche, onder jonge makers en modedenkers is het een hot topic dat verbindend werkt en mode uit haar exclusieve kluis van sterontwerpers en hun ‘volgelingen’ heeft gehaald. Het Conscious Fashion Collective is een digitaal platform dat zichtbaarheid geeft aan het palet van snelgroeiende initiatieven en merken binnen deze essentiële beweging.

Er is veel aandacht voor nieuwe, future proof modebedrijven, op basis van fair practice en fair pay, gebaseerd op vragen als: wat zijn de ethische, lokale, duurzame verdienmodellen van de toekomst? New Optimist is zo’n voorbeeld, opgericht op basis van Steward Ownership. Een ‘YES!’ voor werken binnen de grenzen van onze planeet en ethiek, aldus de oprichters. 

Dit zijn niet alleen noodzakelijke ontwikkelingen, ze getuigen van empathie en een breed gevoel van zorgdragen voor elkaar en met elkaar voor de planeet. De vraag ‘wat hebben we van elkaar nodig om met elkaar vooruit te kunnen’, is leidend. Evenals ‘wat kunnen we leren van niet-westerse modepraktijken en hoe verhouden onze waarden zich tot elkaar?’

Deze omslag van de economie-van-het-nemen naar de economie-van-het-delen heeft op zich laten wachten in mode, maar geeft haar nu zonder twijfel bestaansrecht binnen de grote uitdagingen van onze tijd met elkaar en met deze planeet.