Deze vraag kreeg ik onlangs in een zoom-gesprek voorgelegd door design researcher Maxime Benvenuto die momenteel onderzoek doet naar … design research. Een creatieve researcher die vormen van research onderzoekt – het is haast een Ouroboros – de mythologische slang die in zijn eigen staart bijt.

Maar juist dat is naar mijn mening een van de kwaliteiten die design research voorheeft op de beide andere vormen van research; voor een ontwerper ligt onderzoek nog min of meer open. Design research is voor de nieuwsgierigste der nieuwsgierigen. Het opent al doende Pandora’s doos waarbij elke vraag is geoorloofd, net als elke methode. Niet alleen wordt vaak optimaal gebruik gemaakt van other minds, er wordt ook volop aangehaakt bij bestaande kennis zonder daarbij direct in paradigmatische stramienen te vervallen. Er wordt innig samengewerkt waardoor het resultaat veelal niet één afgebakend antwoord oplevert maar een rijkgeschakeerd patroon van mogelijke antwoorden, bevindingen en vooral nieuwe vragen.

Waar het bij journalistiek nog vaak vrij traditioneel gaat om bewijs en waarheid, of om opinies en human interest, en bij wetenschap om empirie en Popperiaans verifiëren, falsifiëren, lijkt het erop dat beiden juist in de verbinding met design de deur weten open te zetten naar nieuwe, experimentele vormen van onderzoek met mogelijk andere, meer hybride vormen van kennis als uitkomst.

Terug naar Maxime Benvenuto die zijn onderzoek doet in het kader van zijn door het Stimuleringsfonds voor Creatieve Industrie gefinancierde talentontwikkelingstraject in combinatie met een residency opgezet als samenwerking tussen de Fontys Academie voor Journalistiek in Tilburg en Design Academy Eindhoven. Want zijn goede vraag ligt ook mijzelf na aan het hart, vanwege mijn journalistieke achtergrond en generalistische kijk op de wereld – of beter vanwege mijn diepe nieuwsgierigheid en bijna onstilbare honger naar complexe en ongebruikelijke combinaties – maar ook omdat ik me binnen MU al meer dan 15 jaar met alle mogelijke vormen van interdisciplinaire creatieve verkenningen bezighoud waarbij de verstrengeling van kunst en wetenschap ook niet meer is weg te denken.

Om met design & wetenschap te beginnen: deze maand kiest een internationale onafhankelijke jury alweer voor de tiende keer drie winnaars van de jaarlijkse Bio Art & Design Award, kortweg BAD. Een prijs waarvoor iedere winnende kunstenaar/ontwerper niet alleen 25.000 euro krijgt om haar of zijn droomproject te realiseren, maar dit ook nog eens kan doen in nauwe samenwerking met topwetenschappers, kennis en middelen van een Nederlands researchinstituut. En ieder jaar weer verbaas ik me over het enthousiasme en de toewijding van de deelnemers uit zowel kunst als wetenschap en de vergaande interesse in elkaars denken en doen. Ook omdat dat vervolgens vaak resulteert in indrukwekkende installaties die een doorkijk bieden naar innovatief vervolgonderzoek (aan beide kanten en soms ook gezamenlijk).

Iets vergelijkbaars is inmiddels in wording op het terrein van design, journalistiek & wetenschap in een consortium onder de noemer Documenting Complexity[1]. Hierin werken de Universiteit Groningen, de Hogeschool Utrecht Journalistiek, Beeld & Geluid Hilversum, Worm Rotterdam, MU en Verspers samen om met een lange lijst van creatieve makers nieuwe vormen van storytelling, documentaire maken, kunst en technologie met elkaar te verkennen en kritisch in kaart te brengen. Gesteund door NWO, knopen researchers vanuit alle drie de richtingen hun theoretische, praktische en creatieve vermogens aan elkaar om gezamenlijk landschappen en vergezichten te schetsen over toekomstig media maken en gebruiken.

Twee jaar hebben ze daar de tijd voor en het belooft een rijke en complexe reeks verhalen en visies op te leveren die niet bij elkaar zouden komen zonder de nieuwsgierigheid van alle betrokkenen naar elkaars ervaringen en de veelal activistische daadkracht om de hardnekkige systemen die onze huidige werkelijkheid domineren te doorbreken. Wat hen allemaal verbindt is de wil te onderzoeken, vragen te stellen zonder op eenduidige antwoorden uit te zijn, als het ware in hun eigen staart te bijten om de ontwikkeling van hun vak en dat van hun partners niet lineair, niet doelgericht maar circulair te maken. Om donuts te creëren, hun eigen Ouroboros te zijn en daarmee de eeuwige vernieuwing te verbeelden.

[1] Op donderdagavond 9 juli vindt een eerste publieke presentatie plaats van Documenting Complexity bij MU met onder anderen Karen Palmer, Alice Wong, Klasien van de Zandschulp & Natalie Dixon, Foundland en Lana Askari. Wie erbij wil zijn kan zich aanmelden via www.mu.nl of die avond vanaf 20.00 uur de livestream volgen.

Angelique Spaninks is DDA-jurylid en commissievoorzitter van de categorie ‘Design Research’.